Κείμενο: Ηλέκτρα Φατούρου
Φωτογραφίες: Ηρακλής Μήλας
Εξι λιμνοθάλασσες γίνονται ένα. Δύο ποταμοί σμίγουν με την αλμύρα και δεκάδες νησιά τα τρώει η θάλασσα. Λες «λευκός θησαυρός» και εννοείς το αλάτι. Λες «χρυσάφι» και γεύεσαι στο στόμα το αβγοτάραχο. Οταν η ζωή αρχίζει και τελειώνει στα ιβάρια, υποκλίνεσαι στο ιερό Μεσολόγγι και στο Αιτωλικό.
 |
Στα ανοιχτά τους τα «τηγάνια», τα λευκά σεντόνια αλατιού που σε τυφλώνουν καθώς ψήνονται κάτω απ' τον ήλιο. Γύρω σου γιρλάντες από ήμερα βουνά, αμμοθίνες που οριοθετούν τις λιμνοθάλασσες από την ανοιχτή θάλασσα, κάτω από τα πόδια διάσπαρτα αρχαία κατάλοιπα.
 |
Αυτή η μορφολογική ιδιαιτερότητα, η μαγεία του Μεσολογγίου, πλασμένη από τις φερτές ύλες των ποταμών και την αέναη πάλη τους με τα νερά του Πατραϊκού και του Ιονίου, έπαιξε τον ρόλο της φυσικής -διά θαλάσσης- οχύρωσης στα χρόνια της Επανάστασης. Χάρη σε αυτήν άντεξαν έναν ολόκληρο χρόνο οι πολιορκημένοι. Εξαιτίας της έγραψαν με αίμα, την άνοιξη του 1826, τη λαμπρή σελίδα της ηρωικής τους Εξόδου.
 |
Λένε πως δεν αντιλαμβάνεσαι το μέγεθος της κατάνυξης αν δεν παραβρεθείς στους πένθιμους εορτασμούς της Κυριακής των Βαΐων, στην επέτειο της Εξόδου. Για έναν νεοφερμένο, όμως, μια βόλτα στους τύμβους των πεσόντων στον Κήπο των Ηρώων έχει τον ίδιο αντίκτυπο: μούδιασμα, συγκίνηση, δέος που ούτε περίμενες ούτε μπορείς να ελέγξεις.
 |
Την απαράμιλλη γοητεία που ασκεί πάνω σου το θαυμαστό (ανακηρυγμένο σε «Εθνικό Πάρκο») οικοσύστημα, η ανεπανάληπτη παραθεριστική καλυβένια πολιτεία της Τουρλίδας, τα χρυσοβαμμένα σούρουπα στους λούρους, η οικονομία και η καθημερινότητα που στροβιλίζονται ισόποσα γύρω απ' τα φημισμένα αβγοτάραχα και τις αλυκές.
Πρέπει να 'ρθεις σε αρμονία. Να νιώσεις στο πετσί σου «τον βούρκο», να δαμάσεις με όποιον τρόπο τα κουνούπια, να χορτάσεις την πείνα σου με τηγανητό χέλι που σου φέρνουν για μεζέ, να ρίξεις άγκυρα στον Αγιο Σώστη και στο Βασιλάδι, να δεις απ' τις κεραίες στα Ελληνικά το Αιτωλικό να γίνεται νησί, και αντί να ξεμπλέξεις να βουλιάξεις να εύχεσαι. Να σε πάνε όπου θέλουν τα ρεύματα, να σε ταξιδέψουν στη φιλόξενη, ανεξάντλητη σε εικόνες και ενδιαφέροντα νερένια γη.
Ανάμεσα σε λίμνες
Μία η αρχή στο Μεσολόγγι. Με την πύλη της Εξόδου. Με το πέτρινο τείχος. Την Αγία Παρασκευή, όπου συνήλθαν οι οπλαρχηγοί και ομόφωνα αποφάσισαν την εκούσια Εξοδο. Με τα πατρογονικά (πλέον μουσεία) των Χ. Τρικούπη και Κ. Παλαμά.
Με τον τάφο του Σουλιώτη οπλαρχηγού Μάρκου Μπότσαρη και του φιλέλληνα λόρδου Βύρωνα, που άφησε την τελευταία του πνοή στην πόλη που τόσο αγάπησε. Με τα ιστορικά νησιά-προμαχώνες Κλείσοβα, Βασιλάδι και Ντολμά, που όταν γιορτάζουν τα εκκλησάκια τους επικρατεί το αδιαχώρητο και όλες τις άλλες μέρες ανήκουν στους ψαράδες.
 |
Η εγκάρδια αφήγηση του ανεξάρτητου ξεναγού Γεωργίου Αποστολάκου ζωντανεύει τα γεγονότα της Δεύτερης Πολιορκίας και ρίχνει φως στις λιγότερο γνωστές πτυχές των γεγονότων που οδήγησαν στην 11η Απριλίου του 1826. Για παράδειγμα: το τείχος που συναντάμε σήμερα κατασκευάστηκε 12 χρόνια μετά την Εξοδο στα ίχνη του παλαιού αναχώματος. Από την τότε οχύρωση απομένει μόνο η τάφρος, ενώ το «μυαλό» πίσω από το σχέδιο της σχεδόν απόρθητης αμυντικής γραμμής ήταν ο Χιώτης μηχανικός Mιχαήλ Kοκκίνης.
Μαθαίνεις πως οι επιστολές του λόρδου Βύρωνος έστρεψαν υπέρ μας όλο τον κόσμο, πως χάρη στο ποίημα «Τα κεφάλια του Σεραγιού» του Β. Ουγκό, το όνομα του Μ. Μπότσαρη (πρωταγωνιστή της Α' πολιορκίας) μνημονεύεται σε οδό και σταθμό του μετρό του Παρισιού.
 |
Στον Κήπο των Ηρώων ήταν το στρατόπεδο και το νεκροταφείο των πολιορκημένων. Σήμερα αποτελεί ένα απαράμιλλο ιστορικό πάρκο με 71 μνημεία (ιδρυθέν εν έτει 1829 με εντολή του Ι. Καποδίστρια) που αξίζει κάθε δευτερόλεπτο της πολύωρης επίσκεψης.
 |
Αντίστοιχα, ο χώρος πολιτισμού «Διέξοδος» του Νίκου Κορδόση ξεχωρίζει χάρη στο πολύχρονο έργο διάσωσης της παράδοσης μέσω εκκλησιαστικών κειμηλίων, αρχαίων αντικειμένων, εγγράφων, πινάκων κ.λ.π., τα οποία εκτίθενται στο (μνημείο από μόνο του) διώροφο σπίτι του αρχηγού της φρουράς της Εξόδου Αθανασίου Ραζή-Κότσικα.
Η Διέξοδος (www.diexodos.com.gr) μάλιστα, αποτελεί ζωντανό κύτταρο καθώς διοργανώνει περιοδικές εκθέσεις, ενώ έχει να υπερηφανεύεται και για το «αδελφάκι» της, τη μόλις 2 μηνών Βιβλιοθήκη με πάνω από 2.000 βιβλία για το Μεσολόγγι - αληθινός θησαυρός.
 |
Ονειρική Τουρλίδα
Ως απόλυτη περαντζάδα, όμως, στέφεται βασιλικά η Τουρλίδα. Στο ξημέρωμα και στη δύση. Στο καταμεσήμερο για λασπόλουτρα στην πλαζ της Αγίας Τριάδας με βλέμμα στο νησάκι της Κλείσοβας, για μπάνια δίπλα στη Μαύρη Αλυκή, για ποδήλατο, για τρέξιμο, για τσίπουρα με θέα στη μαρίνα...
Μέχρι το 1885 η Τουρλίδα ήταν νησί. Το άλλοτε γνήσιο ψαροχώρι ενώθηκε με το Μεσολόγγι με μια 5 χλμ. λωρίδα γης και, κάπως έτσι, μετετράπη σε έναν λιμναίο παραθεριστικό οικισμό, αναπόσπαστο κομμάτι της μεσολογγίτικης φυσιογνωμίας.
Για όλους εδώ γίνεται η μύηση. Εδώ βλέπεις τις πρώτες πελάδες (ψαροκαλύβες), τα πρώτα ιβάρια (ιχθυοτροφεία), εδώ αρχίζεις να ζηλεύεις όποιον μπορεί να πάει με τη βάρκα του όπου εσύ δεν μπορείς. Οι αρχικές κατασκευές ήταν φτιαγμένες με παλούκια, καλάμια, ψαθί και βούρλα. Σε αυτές αποθήκευαν τα εργαλεία τους, σε αυτές διέμεναν για μερόνυχτα οι εργάτες της θάλασσας όταν οι μετακινήσεις τους δεν είχαν τη βοήθεια της μηχανής.
Αργότερα έγιναν ξύλινες, μα πάντοτε, πάντοτε έβρεχαν τα άκρα τους στη λιμνοθάλασσα. Ισορροπούν σε πασσάλους και εποπτεύουν τα ιβάρια στην Τουρλίδα, στο Βασιλάδι, στο Κόμμα, στον Σχοινιά, στη Θολή, στον Προκοπάνιστο και στον Παλιοπόταμο.
 |
«Πάντα μπαίνει το ψάρι της εποχής», εξηγούν. Τώρα είναι ο κέφαλος, τα «μπαφοστέραδα» που λένε. Τα αρσενικά «στεράδια» και οι θηλυκές μπάφες που κρύβουν στα σπλάχνα τους το μεσολογγίτικο χαβιάρι. Φουλ πρωτεΐνη. Πολυτελές έδεσμα. Η εποχή της τσιπούρας είναι τον Νοέμβριο, τον Οκτώβριο σειρά έχουν το μυξινάρι και ο σπάρος.
 |
Δυστυχώς, μια τέτοια εξόρμηση δεν είναι εύκολη για το ευρύ κοινό. Δεν υπάρχει τουριστικό καραβάκι να μισθώσεις και να σε πάει στα νησιά ή στα ιβάρια. Είσαι υπόχρεος σε επαγγελματίες ψαράδες, όπως ο καπετάνιος Τζίμης Μυλωνάς, για να σε πετάξουν έστω στα κοντινά: στο ιστορικό Βασιλάδι με ό,τι απέμεινε απ' το φρούριο του Αλή Πασά και στον προστάτη της λιμνοθάλασσας Αγιο Σώστη, με τον φάρο και το γκρεμισμένο τελωνείο. Εκτός αν... πιαστείς στα δίχτυα του, στις 7/9, όταν το εκκλησάκι γιορτάζει. Ο σύλλογος «Φίλοι της λιμνοθάλασσας» εγγυάται γι' αυτό.
Νήσος «Αιτωλικό»
Δύο τα λασπόλουτρα, δύο κι οι αλυκές. Παρομοίως μοιράζονται ανάμεσα σε Μεσολόγγι και Αιτωλικό: Αγία Τριάδα και Μαύρη Αλυκή εντοπίζονται στην Τουρλίδα, τα λουτρά της Παναγίας της Φοινικιάς και η Ασπρη Αλυκή στον δρόμο προς το... κατοικημένο νησί του Μεσολογγίου.
 |
Η μεγαλύτερη λιμνοθάλασσα της Ελλάδας παράγει το 70% του εγχώριου άλατος και αν δε σε κάνει αυτό να σταματήσεις να χαζέψεις τα βουνά από αλάτι (ιδίως στην Ασπρη Αλυκή), θα το επιτύχουν τα γιγάντια μηχανήματα συγκομιδής, παρέα με τις απόκοσμες φιγούρες των εργατών στο κατάλευκο φόντο.
 |
Το Αιτωλικό λοιπόν είναι παλαιότερο από το Μεσολόγγι (αναφέρεται για πρώτη φορά από τον Ισπανοεβραίο περιηγητή Βενεμιάν το 1135 μ.Χ.) και έπαιξε σημαντικό ρόλο στα γεγονότα της Επανάστασης ως στρατηγικός προθάλαμος της Ιερής Πόλης. Οι παλιές γειτονιές του είναι βγαλμένες σαν από άλλη εποχή και βεβαίως όπως κάθε «καλό» νησί, περηφανεύεται για τις εκκλησιές του.
Σε ομορφιά ξεχωρίζει το καμπαναριό του Αϊ-Γιώργη, οι Ταξιάρχες φημίζονται για το 18ου αι. τέμπλο τους και τον τάφο της Κυρα-Βασιλικής (ευνοούμενης και τελευταίας συζύγου του Αλή Πασά), ενώ σε σημαντικότητα πρωτοστατεί η Παναγία, καθώς στο εσωτερικό της, το 1824, έλαβε χώρα η δίκη του Γ. Καραϊσκάκη.
Μεγαλύτερο όμως αξιοθέατο, ασυζητητί, είναι το Μουσείο Χαρακτικής της παγκοσμίου φήμης και κορυφαίας Ελληνίδας χαράκτριας Βάσως Κατράκη. Μοναδικό στο είδος του, είναι ανοιχτό κατόπιν συνεννόησης και φιλοξενεί περίπου 400 έργα και μήτρες που κληροδότησε η βραβευμένη με 4 διεθνείς διακρίσεις καλλιτέχνις στη γενέτειρά της.
Περιέργως, το ιερότερο γεγονός στο Αιτωλικό δεν έχει να κάνει με τη θάλασσα (ξακουστός ψαρότοπος γαρ), αλλά με την κορυφή του βουνού της Αγίας Αγάθης. Το 3ήμερο πανηγύρι, που στήνεται χρόνια τώρα, κορυφώνεται την 23η Αυγούστου και τιμά την ιστορική συγκέντρωση των οπλαρχηγών του 1824 η οποία ενέπνευσε την ομοψυχία. Ζουρνάς, νταούλι, πλήθος κόσμου, μια πομπή εφίππων και αρματωμένων Αιτωλικιωτών και έτοιμη η συνταγή!
 |
Πολύ κοντά στην υδάτινη πολιτεία βρίσκονται τρία ακόμα σημαντικά προσκυνήματα: η Επισκοπή Μάστρου στα δυτικά (12ος αι.), η ιστορική μονή της Αγίας Ελεούσας στο φαράγγι της Κλεισούρας και το εντυπωσιακότερο όλων, ο Αγιος Νικόλαος ο Κρεμαστός.
Το λέει και το όνομά του. Θα «κρεμαστείς» στα βράχια για να τον συναντήσεις. Θα ακολουθήσεις τον δρόμο για το κοιμητήριο στο Κεφαλόβρυσο, θα αφήσεις το όχημα στο τέρμα του δρόμου, κι ύστερα, μετά από 45' δύσκολης ανάβασης (και κατάβασης), ακολουθώντας τα κόκκινα σημάδια θα βρεθείς στην καρδιά ενός εκ των σημαντικότερων σπηλαιωδών μοναστηριών, στολισμένου με τοιχογραφίες των 10ου -13ου αι. Να 'ναι καλά η εθελοντική ομάδα που στήνοντας τα σκαλιά έκανε ευκολότερη την πρόσβαση...
 |
Νοτιότερα πια, προς Κατοχή (στο χωριό ορθώνεται η βυζαντινή κούλια της προαναφερθείσας Κυρα- Βασιλικής, και εκεί συναντάς και το εργαστήρι παραδοσιακών φορεσιών του εξαίρετου ελληνοράφτη Νίκου Πλακίδα) απαντάται ένας από τους σπουδαιότερους αρχαιολογικούς χώρους της Αιτωλοακαρνανίας.
Ο λόγος για τις αρχαίες Οινιάδες, που μαζί με τις επίσης επισκέψιμες αρχαίες πόλεις της Καλυδώνας, της Πλευρώνας και τις Ρωμαϊκές Θέρμες του Αγίου Θωμά αποτελούν τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της περιοχής.
Βρίσκεσαι πια στις εκβολές του Αχελώου, εκεί όπου η δεύτερη σε δύναμη πόλη της αρχαίας Ακαρνανίας έλεγχε την είσοδο του Πατραϊκού. Πέραν του λαξευμένου σε βράχο αρχαίου θεάτρου, μοναδικό μνημείο αποτελούν τα νεώρια, το καλύτερο δηλαδή σωζόμενο ναυπηγείο της αρχαίας Ελλάδας!
Ο χώρος είναι το λιγότερο εντυπωσιακός καθώς ένα μέρος του καλύπτεται με νερό, ενώ διακρίνονται και 5 κιονοστοιχίες από 17 κίονες: οι ράμπες ανέλκυσης και καθέλκυσης μήκους άνω των 40 μ.! Λίγα χιλιόμετρα μακρύτερα μπορείς εκούσια να ναυαγήσεις στον «Ναυαγό», στην παράγκα του Γιώργου Καλέντζου που προσφέρει τα απαραίτητα και αποτελεί το μοναδικό απάγκιο στη γλώσσα γης που πλάθουν θάλασσα και ποταμός στον όρμο Διόνι.
Στις φυσικές, ανεμοδαρμένες «πίστες» της παραλίας Τσιμάρι που ανακαλύφθηκαν από Τσέχους kite surfers και έκτοτε φιλοξενούν εκατοντάδες λάτρεις του αθλήματος (ή του τσίπουρου). Μόνο αυτό δεν περιμέναμε, η αλήθεια να λέγεται. Εναν ακόμα παράδεισο, εκεί όπου η Αιτωλία βρίσκει την Ακαρνανία. Φυλαγμένο απ' τα βλέμματα. Στα πόδια του Αχελώου.
http://www.thetravelbook.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχολια σας ...